Naar aanleiding van de vraag over de politieke loopbaan van Johan de Witt, na de afdelingsbijeenkomst van 11-10-2025 :
AI-overzicht:
Johan de Witt begon zijn politieke loopbaan in het stadsbestuur van Dordrecht en werd in 1653 raadpensionaris van Holland, waarmee hij de politieke leider van de Republiek werd tijdens het Eerste Stadhouderloze Tijdperk. Hij was een belangrijke staatsman die de macht van de stadhouder wist te beperken, de Republiek leidde in een periode van economische bloei en zich inzette voor het verdedigen van de republikeinse staatsvorm tegen de Oranjes. Zijn politieke carrière eindigde abrupt in 1672 na het Rampjaar, toen hij samen met zijn broer Cornelis werd vermoord.
Carrière in vogelvlucht
Dordrecht:
Johan de Witt maakte al op jonge leeftijd carrière in het stadsbestuur van zijn geboortestad Dordrecht.
Pensionaris van Dordrecht:
Na de benoeming van een andere pensionaris, volgde hij deze op en werd hij de fiscaal adviseur van Dordrecht en afgevaardigde namens de stad in de Staten van Holland.
Raadpensionaris van Holland:
In 1653, op 28-jarige leeftijd, werd hij benoemd tot raadpensionaris van Holland. Dit was een sleutelpositie, omdat Holland het belangrijkste gewest was en de raadpensionaris de belangrijkste staatsman van de Republiek werd, mede omdat er in deze periode geen stadhouder was.
Politiek leiderschap:
In zijn rol als raadpensionaris combineerde hij taken van minister-president, minister van Financiën en minister van Binnenlandse en Buitenlandse Zaken. Hij leidde de Republiek gedurende negentien jaar en wist de macht van de stadhouders te beperken.
Verdediger van de republikeinse staatsvorm:
De Witt was een fervente voorstander van het politieke idee van “De Ware Vrijheid”, waarin hij betoogde dat burgers beschermd moesten zijn tegen willekeurige macht, inclusief die van een vorst.
Einde van zijn carrière:
In het Rampjaar 1672 werd de Republiek aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen. Als gevolg van politieke onrust en beschuldigingen van landverraad, nam De Witt op 4 augustus 1672 ontslag. Kort daarna, op 20 augustus 1672, werd hij samen met zijn broer Cornelis vermoord (waarschijnlijk door een menigte Oranjegezinden).
[Conny van den Eijnden, Bestuurslid]
